Site Loader

Jak zapewne wiecie, zagadnienia dotyczące zaburzeń rytmu to jedna z moich ulubionych dziedzin kardiologii. Z tego względu przygotowałam dla Was dziś zwięzły wpis to tym, czy jest tak zwany blok całkowity. 

Wśród zaburzeń przewodnictwa impulsów w sercu można wyróżnić wiele rodzajów bloków. Blok przedsionkowo-komorowy III stopnia, nazywany blokiem całkowitym jest jednym z nich, lecz nie jedynym. Niepełne nazewnictwo i mówieniu o “bloku serca”, potrafi zatem wprowadzić sporo zamieszania. O ile część z rodzajów wspomnianych zaburzeń przewodzenia jest łagodna i nie wymaga interwencji, to blok całkowity może być stanem bezpośredniego zagrożenia życia. 

Ten wpis stanowi pierwszy z cyklu dotyczącego “bloków” i innych zaburzeń rytmu serca, dlatego zacznę od kilku słów bardzo prostej teorii, do których zapewne niejednokrotnie będziemy wracać.

Serce bije dzięki temu, że jest pobudzane elektrycznie. Te pobudzenia nie przychodzą do serca z zewnątrz, lecz posiada ono w swoich strukturach tak zwany układ bodźco-przewodzący. Jest on odpowiedzialny zarówno za generowanie impulsów, jak też ich dalsze zorganizowane przewodzenie w obrębie serca. Układ bodźco-przewodzący posiada kilka “pięter”, z których każde może generować  samodzielnie impulsy, lecz im niżej (dalej) jest położone, tym wolniejszy rytm jest ono w stanie wygenerować w razie braku pobudzenia z głównego ośrodka. 
W prawidłowych warunkach impulsy powstają w obrębie węzła zatokowego, skąd pobudzenie jest dalej przewodzone przez przedsionki, prowadząc do ich skurczu. W dalszym etapie impuls musi zostać przekazany do komór serca poprzez tak zwane łącze przedsionkowo-komorowe. Gdy fala pobudzenia dotrze już do komór, tam w zorganizowany sposób prowadzi do prawidłowego skurczu komór. 

Bloki przedsionkowo-komorowe jak sama nazwa wskazuje oznaczają zaburzenie w przekazywaniu impulsów między przedsionkami a komorami. Jeśli serce jest prawidłowo zbudowane, wówczas wspomniane już łącze przedsionkowo-komorowe jest jedynym miejscem, przez które pobudzenie elektryczne może zostać przekazane z przedsionków do komór. Gdy mamy do czynienia z zaburzeniami w obrębie łącza przedsionkowo-komorowego odbija się to na opisanym już przewodzeniu impulsów. Takie zaburzenia mogą mieć różne nasilenie (I, II, III stopnia), z czego najcięższe to właśnie blok przedsionkowo-komorowy III stopnia. Nazwa “całkowity” jasno wskazuje na to, że w takiej sytuacji zaburzenie jest pełne. Wówczas żaden z impulsów wygenerowanych na początku układu bodźco-przewodzącego nie ma szans dotrzeć do komór i je pobudzić.

Skąd bierze się blok?

Przyczyn może być kilka. W wielu przypadkach wynika to ze starzenia się serca, gdy układ bodźco-przewodzący ulega degeneracji z czasem i wówczas blok przedsionkowo-komorowy pojawia się bez żadnej uchwytnej dodatkowej przyczyny zewnętrznej. 
Kolejną możliwością jest występowanie tak zwanego bloku “okołozawałowego“. Jak sama nazwa wskazuje dochodzi do niego w bezpośrednim związku czasowym z zawałem serca. W poprzednich wpisach pisałam Wam już o chorobie wieńcowej oraz o o zawale serca. Taki blok wynika z niedokrwienia rejonu serca, w którym znajduje się opisywane łącze przedsionkowo-komorowe. Często (choć nie zawsze) w wyniku odpowiedniej interwencji i przywrócenia przepływy krwi we wspomnianym obszarze blok może całkowicie ustąpić.
Jeszcze inną przyczyną może być negatywny wpływ leków. Jest to tak zwany blok polekowy. Mamy z nim do czynienia w sytuacji, gdy z różnych przyczyn dojdzie do przedawkowania leków wpływających na przewodnictwo elektryczne w sercu. 
Analogiczny wpływ na elektrykę serca mogą mieć zaburzenia elektrolitowe. W przypadku bardzo wysokiego poziomu potasu we krwi u niektórych osób może dojść do zablokowania przewodzenia impulsów, w podobny sposób jak po przedawkowaniu wybranych leków. 

Co powoduje blok?

Całkowite zablokowanie przewodzenia impulsów z przedsionków do komór sprawia, że te dwa “piętra” serca nie komunikując się ze sobą zaczynają niejako funkcjonować niezależnie od siebie. W przedsionkach impulsy są generowane prawidłowo i prowadzą do skurczu przedsionków z prawidłową częstością (około 70/min). Komory są zaś pozbawione pobudzenia, które w prawidłowych warunkach powinno trafić dalej do nich z przedsionków. 
Wspominałam jednak, że na dalszym przebiegu układu bodźco-przewodzącego też można automatycznie generować impulsy elektryczne, lecz z mniejszą wydajnością. W większości przypadków brak impulsów docierających do komór skutkuje tym, że część układu bodźco-przewodzącego znajdująca się tam, może podjąć tę aktywność. Częstotliwość tych pobudzeń komorowych jest jednak znacznie niższa (na przykład około 30/min). Może zdarzyć się też sytuacja, gdy niższe piętra nie podejmą tej aktywności zastępczej.
Efektem obecności dwóch odizolowanych od siebie rytmów w przedsionkach i komorach jest niezależna praca przedsionków z własną częstotliwością oraz komór ze znacznie wolniejszym własnym rytmem. Rozpoznanie jest stawiane w oparciu o interpretację zapisu EKG

Ta wolniejsza praca serca jest bezpośrednią przyczyną objawów. Rytm rzędu 30/min jest zdecydowanie zbyt wolny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Spektrum objawów może być jednak dość szerokie w zależności między innymi od indywidualnej wrażliwości organizmu oraz chorób współistniejących. Bardzo rzadko taki blok jest bezobjawowy. Częściej może powodować zawroty głowy, pogorszenie tolerancji wysiłku, zdolności poznawczych, aż do utraty przytomności włącznie.

Zapis EKG w bloku całkowitym (przesuw 25 mm/s) – widoczne dwa niezależne rytmy: przedsionków – załamki P (ok. 75/min) oraz komór – zespoły QRS (ok. 40/min)

Jak leczymy?

Leczenie bloku całkowitego jest ściśle związane z jego przyczyną. W przypadku bloku idiopatycznego leczeniem z wyboru jest wszczepienie sztucznego stymulatora serca, o czym pisałam w poprzednich wpisach.
W przypadku pozostałych bloków “wtórnych” do znanej przyczyny, po zabezpieczeniu pacjenta, staramy się odwrócić znany powód bloku. Na przykład czekamy aż leki przestaną działać lub wyrównujemy zaburzenia elektrolitowe. Przez ten czas w razie złego stanu pacjenta, można stosować elektrostymulację “czasową”. 

Mam nadzieję, że udało mi się wyjaśnić Wam przyczyny, mechanizm i wynikające z niego objawy oraz leczenie bloku przedsionkowo-komorowego całkowitego.

kardiologicznie

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Archiwum

This error message is only visible to WordPress admins

Error: No connected account.

Please go to the Instagram Feed settings page to connect an account.