Opis EKG u osoby ze stymulatorem serca to nie lada wyzwanie nawet dla wielu kardiologów. Nauka EKG trwa cale życie i stety bądź niestety nie da się osiągnąć etapu „już wszystko wiem”, ale dlatego niezależnie od etapu nauki i tego jak specjalistyczna wiedza będzie Wam potrzebna, stale zachęcam do poszerzania swojej wiedzy i doświadczenia w interpretacji zapisów EKG.
Ocena pracy stymulatora serca to obowiązkowy element w opisie EKG, jeśli oczywiście takowy występuje u pacjenta. W optymalnych warunkach do interpretacji należy znać przynajmniej podstawowe informację o stymulatorze, tzn. tryb zastosowanej stymulacji (w kwestii dostępnych trybów stymulacji odsyłam Was do osobnego wpisu na ten temat) oraz podstawowych parametrów, czyli przynajmniej minimalnej i maksymalnej częstości rytmu pracy urządzenia.
Analizując EKG „stymulatorowe” musimy w nim przede wszystkim widzieć tzw. piki stymulacji, czyli impulsy elektryczne wysyłane przez stymulator i pobudzające serce. Jeśli ich nie ma, nie możemy w większości przypadków ocenić prawidłowości działania stymulatora. Jest od tego jeden wyjątek, ale opiszę go analizując poniżej podstawowe problemy, które można zobaczyć w EKG stymulatorowym.
Jak już wspominałam, do oceny prawidłowości działania urządzenia, musimy zobaczyć ślad jego działania. W zależności od ustawień piki stymulacji mogą być bardzo duże i widoczne z daleka, a mogą być też malutkie. Ten drugi tryb stymulacji jest nowocześniejszy i zazwyczaj korzystniejszy dla pacjenta, lecz trudniejszy do interpretacji w EKG zwłaszcza dla osoby robiącej to rzadko…
Źródło zapisu EKG: litfl.com
Gdy zobaczymy już piki stymulacji oceniamy je w kontekście dwóch zagadnień:
– Czy stymulacja jest skuteczna?
– Czy stymulator włączył/wyłączył się w odpowiednim momencie?
Prawidłowa praca stymulatora widoczna w EKG oznacza, że bezpośrednio po każdym piku widzimy wystymulowaną odpowiedź elektryczną serca, czyli załamek P (gdy stymulujemy przedsionek) lub zespół QRS (gdy stymulujemy komorę). Stymulacja włącza się tak, aby zapewnić pracę serca co najmniej taką, jak została zaprogramowana w urządzeniu (najczęściej jest to 60-70/min), ale nie wyższą niż maksymalna zaprogramowana do stymulacji (najczęściej to 120-130/min). Do tego są nam właśnie potrzebne przynajmniej podstawowe informacje o rodzaju i parametrach pracy urządzenia.
Czyli w stymulatorze typu DDD zaprogramowanym na częstość minimalną 60/min, jeśli własny rytm serca spadnie poniżej tej wartości, stymulator włączy się i zobaczymy pik stymulacji oraz wystumulowany załamek P, a następnie pik i wystymulowany zespół QRS o częstości dokładnie 60/min. Jeśli własny rytm serca będzie szybszy od 60/min w przedsionku i komorze, wtedy stymulator będzie „obserwował” sytuację i się nie włączy.
W związku z powyższym, w EKG u pacjenta ze stymulatorem możemy w razie nieprawidłowej pracy urządzenia (może ona wynikać z uszkodzenia, awarii stymulatora, lecz także ze źle dobranych parametrów stymulacji) między innymi takie patologie, które wymagają pilnej kontroli urządzenia:
– Rytm serca spada poniżej zaprogramowanej częstotliwości lub pojawiają się długie przerwy w pracy serca, a stymulator nie włącza się.
– Stymulator włącza się i wysyła impulsy pomimo własnej i skutecznej pracy układu bodźcoprzewodzącego serca.
– Stymulator wysyła impulsy (piki), ale nie powstają po nich wystymulowane ewolucje.
W zależności od tego, co było wskazaniem do wszczepienia stymulatora, problemy te mogą być mniej lub bardziej objawowe dla pacjenta. U niektórych zostaną odkryte przypadkowo, lecz w większości przypadków będą powodowały objawy charakterystyczne dla arytmii, która pierwotnie wymagała leczenia elektrostymulacją.
Niemniej jednak, jeśli w zapisie EKG widzimy, którąś z tych patologii, należy niezwłocznie dokonać kontroli urządzenia, aby móc namierzyć źródło problemu.
